Бэ хъурэп адыгабзэкIэ стхыгъэ усэрэхэр. Сэ ау къодыеу, гущыIэм пае, чъыгым сегупшысэмэ, ащ усэ фэстхын слъэкIынэу сыхъурэп. Си усэ пэпчъ – шъхьадж зы гъогу гъэшIэгъон горэ хихызэ къэкIуагъ, а гъогум сытетэу сызэкIакIомэ Тхьэм ыпашъхьэ сиуцон фэдэу къысщэхъу.
ЕтIани зы тхъагъо горэ ахэлъэу къысфэкIуагъэх, джащ пае сыфай джыри къэкIонхэу. Лъэшэу сяжэ нэмыIэми, згъэпсынкIэнхэ слъэкIырэп: зы гущыI, зы сатыр, зы гу теу къысщыкIэрэр…
АдыгабзэкIэ тхыгъэ усэхэр
Къины...
Къины уадыгэныр,
Загъорэ лъэшэу опшъы –
Унэм къионэ шэныр,
Гур умэхыгъэу, уIопшы.
Щагум удэкIышъ, окIо,
СэшIа сэ – уурысэу,
ПаIор пщымыгъ-къыокIоу,
Къамэр уимынамысэу.
ЧIышъор оуеу отхъэ,
ОкIо, дунаим уештэ,
ЗэкIэ уимафэхэр – гъотхэу,
Чэщхэм къамыгъэзэщтэу.
Птамэ темылъэу хьылъэр,
Уахътэм имыIэу пIалъэ –
Къинэу уиунэ илъыр
ЦIыкIумэ яджэгуалъэу.
Тызэблагъ
Тыадыгэу,
Тышыу закъоу тытэджыгъ,
Пый лъыхъуакIоп,
Гупсэ плъакIо тыдэкIыгъ.
Лъэр-чъэрыеу
Ти Тхъожъые тамэ гот,
КIопIэ кIыхьи
Лъэгъо кIэкIыр къыфегъот.
Хышхо кууи,
Къушъхьэ лъаги ашъхьарыкI,
Зы илъыгъукIэ
Тызхищыщтыр чэщ зэикI.
Жъогъо хэчъыр
Мы лъэхъанымкIэ тигъогу,
Дгъэнэфыгъэу
Дгъэнэфагъэр – тихэгъэгу.
Тыдрэ унэ
ТыфэкIуагъэми – тиблагъ,
Чыжьэ щыIэп,
ЩыIэ закъор адыгагъ
Тызэдачъэ
Шыу Заурбек фэстхыгъ
Тыкъыщанэ кIэлэ чанмэ,
Тыкъыщанэ,
Шы тытесми,
Тигъэретэп такIэхьанэу.
Жьы тфимыкъоу тызэтенэ,
Жьау тылъэхъу,
Чыжьэ дэдэм
Тыпэблагъэу зытэлъэгъу.
Мы дунаим тырилэгъоу,
Тыришъогъоу
Къытфэхъунха,
Тафэхъуна зэIэнтэгъу?
Къыттечъынха
Тызнэсыгъэр апэчыжьэу,
ТикъохьапIи, якъокIыпIи –
ТIури плъыжьэу?
ТипаIу
Бгъэнэ Алый фэстхыгъ
Чэчанэкъо Чэчан,
ЗыпшIэжькIэ уигукъанэ
ПфэIэтэу уитхьэлъанэ
Зы кIуачIэ къызфэгъан.
Орэмыкъабз сынэкIу:
Ушыуми, сылъэсэу,
Умафэу, сыилъэсэу
Зы гъогу зэдэтэгъэкIу.
КъысщыкIэрэр типаIу.
Ар сэра зиер, тята,
ГъэпцIагъа, чэща, чата? –
Ахьыгъ, такIыбэу аIу.
Лъэужхэри кIыжьыгъ.
Сыхэмыгъэт сынаIоу –
Къэтэгъахьыжь типаIо,
О закъо сыпщэгугъу.
Тэры адыгэр
Хьэпэе Арамбый фэстхыгъ
Тэры адыгэу къэнагъэр,
Хэти изакъу,
Сакъэу тэзекIо. ЧIэнагъэр
Шъхьаджи ихьакъ.
Тыери хьафэу, ау лъагэу
Зэ зытэIэт.
Дунэе мафэм щылъагъоу
Огум тыкIэт.
Е тыкъефэхы, цэрыцэу
Тызэхэтакъу.
Къаргъори нэфыри шIуцIэу
Тэгъэбыракъ.
Джэгум тыхэтэу тэгъае
ТигъэшIэ гъогу.
Джыри зэ ом тыдэкIуае,
ТекIу ыбгъэгу.
Тхьэр тибысыма? Гъунэнчъэр,
Теплъмэ, тазфагу.
ПкIэнчъэ, къытеомэ, пкIэнчъэ
Жъуагъомэ агу.
Къаджэ чIычIэгъыр, мэгырзы –
Ар Саусэрыкъу.
Шыгур пхъэIашэм ефырзы,
Ау фыримыкъу.
А си Адыг
А си Адыг, узэплъэкIмэ,
Плъэгъурэр хэт?
Хэтми, умыIэнэкIмэ,
Тефэрэр ет.
Непэ мэгуIэ къыпкъотыр.
Зэу ар Бжъэдыгъу.
Темэным хэсызэ, гъотыр
Гъогум екIугъ.
Зыкъыфэгъаз, нэмыкI коим
Итыр КIэмгуй.
ЧIыгум псэ ретышъ, нэхъоим
Шъофыр имый.
Лабэ пэIулъ Къэбэртаер
Псэущтмэ чан.
Губгъо зэикI игукIаер,
Шыр игукъан.
Хэт джыри щыI уиIэдэжьы? –
Пшызэ Шапсыгъ.
Лажьэзэ, лажьэ къылэжьи,
Псыхъом икIыгъ.
Бэслъэнэй шэн улъымыхъоу,
Улапэ плъэ.
Ары узщапIурэр лIыхъоу –
УлIыми, лIэ.
Еджэрыкъуае зыгъази,
Iанэр кIэракI,
УдэмыгуI ащ итIуазэ –
Тхьам урихьакI.
Дахь, умышъхьах, Адэмые –
Ижъырэ лъэпкъ,
Дахэ псыныбэр, ау лые –
Фэхъу зы нэпкъ.
Ащ ицIэджэгъу Хьатикъуаер
Псышъхьэми рыкIу.
Къушъхьэм щыджэгумэ уаер
IокIэ емыкIу.
Абдзэхэ IуакIэ дэмылъми:
Чылэу Мамхыгъ –
Мыгъоу, имыгъоу Iумылми,
ЦIэхэр здиIыгъ.
ЩыIэм езэгъы Натхъуаджэр –
Нарты чылапхъ,
Хышхом фегъадэ къуладжэр,
Джы ар ишапхъ.
А си Адыг, узэплъэкIми,
УзэкIэмыкIу,
Лъагъоу узтетыр мынэкIми,
Нахьыбэм мыкIу.
Тян
Хаплъэу гугъэпIэ жъоку,
Ижъырэ хъишъэ ылъэгоу
Хэлъ пIэ зэлъэгъэ гузэгум
Тянэу, ти Адыгэ хэку.
Емыпэсыгъэу кIочIадж:
Гъишъэ ехъугъ, мэсымаджэ,
Узэу зэбэнырэр бзаджэ,
Емыхърэхъышэ-мэхъадж.
Унэу зэрылъыр нэфын,
Ыкъохэр мыщ къэлэ инмэ
Адэсхэу щэтхъэх, ябынмэ
Арагъэлъэгъурэп къин.
Щызыщэтхъужьых IэкIыб:
КъекIых ахэоу духамэ,
Унэ нэфынэм ыгъуамэ
КъякIурэп – анэIу акIыб.
Псаумэ, бэрэ щыIэщт:
Щылъ емызэгъэу хьадэгъум.
ПIэлъэ мыкъабзэм, онтэгъум,
Джыри хэдгъэлъымэ, лIэщт.
Ыпхъухэр ным иIэзэгъу:
Загъорэ ахэри къэсых –
ТIэкIурэ убэхэу щэсых,
Джаущтэу хагъэкIы якIогъу.
Iоными темыбгъукIон.
Сэры мыщ ыкъо нахьыкIэр
Афимыхьажь-афимыкIыр –
СшIэрэп ти Анэ фэсIон.
Гугъэм ыгъотрэр – амал.
Марджэ хъужьын! АдыгацIэр
Тхьыщтымэ, гъэшIэ дэкъацэр
ПсынкIэу тэжъугъэгъэланл.
Шъофым титэу
Зи къытщышIрэп гъэшIэгъонэу,
Дгъэлъэгъонэу, дгъэIэгъонэу,
Мыхъун закъо имэхьанэу –
ГъашIэр джыри зэрэхаф.
Тылъычъэнышъ, тыкIэхьанэу,
Ащ ынахэ тыкIэплъэнэу,
Ари гугъэм едгъэпшэнэу –
Тыгухэр банэм икъутаф.
Е дгъэгуIэу арэп лIэныр,
Е тфэмыхъоу арэп гъашIэр,
Ау тызыст-тызыжъэ машIор
Нахь дэкIуае мафэ къэс.
Мэкъэгъагъы губгъо бэныр,
Тэгъэчаны лIыгъэ Iашэр:
Тыпэчыжьэу тикIэсэны
Къинхэр екIух язэфэс.
ИшъукIыгъа, игъукIыгъа? –
Унэ нэкIым къитынагъэу
ТишIулъэгъоу тиунагъо
Пчъэу еутэкIырэм фэпщылI.
Хэта ткIыгъур, хэт тыкIыгъуа?
Тыгужъуагъэу шъофым титэу,
Чэщи мафи тафимытэу,
Нэпсым фэтэшIэжьы ылъ.
ТыкIэхьагъа, тыуIагъа,
Тызэбэнырэр кIочIаща,
Бзэм дэнагъа тищэбзащэ? –
Тызщынэсырэм тыдэх.
… Зэхэсэхы о къэпIуагъэр,
Пкъынэ-лынэу зэхэсэхы,
А зыр сэшIы сэ IэшIэхэу –
Ори сIорэр сфызэхэх.
Чэрэз чъыг
Чэрэз чъыгыр, чэрэз пасэу –
Жъы, сыпшъхьасызэ, ухъугъ.
Зи пхэмыхъоу, Iэсэ-Iасэу,
Гупчи, пчъэIуи пшIэу ауасэ
Нэзы зыпшIи ущытыгъ.
ЛъэкIэу уиIэм угу етыгъэу,
Окъэгъагъы гъатхэ къэс.
Пщыгъэп джэнэ хэшыкIыгъэ:
Зэ шIуцIашъо, зэ пкIыжьыгъэ,
Зэ уашъхьагъы итыр ос.
Гъатхэ къэсы окъэгъагъы,
Птырэр IэшIу – гуми щиз.
Ау зы лъапсэу, зы унагъоу
Чэрэз цIыкIоу къыбгокIагъэр,
Сеплъышъ: мыгъэ ощ фэдиз.
Къэтэбгынэ чIылъэ унэр,
Тэри гугъэхэр къыдгот.
КъыIунагъэу хэтэ гъунэм,
Зиунагъо ины хъуным
Тхьам насып рерэгъэгъот!
Зэрелъасэ
– Зэрелъасэ кIэпхын кIакIор,
ЗэкIэ сэ къысфызэплъэкI.
ТыдкIи хъои ушъхьэкIуакIор,
Реутысыхьэ жьым амакъэ:
Шъузэхэсхырэп – шъублэкI!
СыдкIэ шъукъысфэамал?
Сытыгъуасэп сэ, сынеп:
«Аущтэу чылэм зишIырэп», –
Ары шъхьае, сычылэп,
Сыдэу пшIыгъэми – сыкъал.
– Укъысажа, укъысаджа,
Уауж ситэу серэчъажьа?..
Ау сыдэу сыкъыпщыхъун.
Сэ силажьа, о уилажьа:
Узыумысрэмэ сякIун…
Хыор
Оры сиорыр. Хъэреным Iэтыгъэу
Ренэу тиIыгърэп, ау бэрэ теIэты.
Хым хэсыхьагъэу къытажэрэ тыгъэр,
Имынэплъэгъуми, орым пэшIэты.
Сэры уиорыр. ГъэшIэ гъунэнчъэм
Тынэс-тынэмысэу огум тыкъенэ,
Хыорэу чъэрыр, хыор Iэсэнчъэр,
Удэмыуджмэ – фаеп кIэсэны.
Ошъогоу кIуасэрэм тырегъэблагъэ,
Ау тызIуедзыжьы лъагэ тимышIэу,
Тиоры-джэгоу тыкъыздежьагъэм
Хышхом тыхехьэ тапэ имышъэу.
Тэры хыорыр. Нэпкъыр мэкIоды,
Зызфэдгъэсагъэм иIа къэгъазэ?
Хэу тызфэразэм тыриорэдэу
КъызэренэкIы чэщым имазэ…
Ощхы
Сабыеу тазфагу къимыфагъэмэ афэстхыгъ
Зэхэсэхы, чэщрэ къехых,
Стэмэ шIуцIэмэ аханэх,
Бзый уIагъэм фэдэу чаных,
КIочIэ лыем егъэмэхых.
Птэмэ фыжьхэр о къэбзащэ
ПсынкIэу фабэр ахэкIыжьы –
КъыздикIыгъэр мыхэр чыжьэ,
Зэфэмыдэхэр зэфащэ.
Тэпыр къытэжэна бэрэ?
Лъыр зыулэукIэ мэкIуасэ,
Пасэ тIозэ, тэхъу кIасэ –
КIуапIэу яIэ закъор тэры.
Ощхы, ощхы – охъу ощхы,
Огъы, огъы – охъу огъу,
Осты, осты – охъу осы,
Стафэр жъуагъомэ атесэ…
Чэщыгум
Тикушъэ икIон зэпегъао,
МэдаIо…
Рэхьатыми, псэр мэчэлъао –
ПэсаIо.
Сыхьатыр, ымакъэ къимыкIэу,
Къытшъхьасы.
Чэщыгур Iэсагъэ. КIэрыкIэу
Тызасэ.
ТикIалэмэ ашIотэтыгъу
ШIулъэгъур,
Тэгощы гугъакIэ дэтIыгъэу –
Iэзэгъур.
Гъатхэм тыхахьи
Мы мыIэрысэр
Тызхэты уахътэм
Тыдэ къикIыгъ?
Чъыгхэр къэгъагъых,
Арышъ, ащ игъо
Къэсыщтми – мыгъ.
Тэри зэгорэм
Охътэ гъощагъэу
Огум титыгъ.
ТызIузыщагъэу
Тызгъэнэфагъэр
Мары – титыгъ.
Ары тызыстырэр.
Ти мыIэрыси
Мачъэ: къэубыт.
Джы зытIэкIэкIэу
Чъыгым екIужьмэ
ТшIэщтыри сыд?
Гъатхэм тыхэкIи
Гъэмэфэ кIэкIым
Бжыхьэ тыхъугъ.
Нэфылъ сабыир
ТпIугъэ къодыеу
ГъашIэр икъугъ.
Сэдэкъэхэдз
– ЗиIэу тлъэгъурэри мэлъаIо:
Ма, жъгъэй тIэкIур зыфэгъэхъу,
Куу къысшIошIыми уипаIо,
ЩыIэп сыгу пыкIын ащ щэхъу.
Пфэмыхъущтми хьалыгъу уасэ,
НэпцIэу джыбэм щэрэджэгу –
Сэри сылъэIуагъ тыгъуасэ,
СэтхьакIыжьы пэт сынэгу.
– ЦIыфыр ахъщэп зэрэбаер,
Щыгъупшагъэми нэмыкI,
Бэ зыфаер, бэ къыфаер –
РэзэныгъэкIэ тхьамыкI.
УиджыбачIэп сызэнэцIрэр,
Сызфэныкъор уигукIэгъу,
Непэ сызIукIэгъэ нэпцIыр
Арыми сфэхъун зэшхэгъу…
natpress