2012 yili Asya Pasifik Ekonomik Koordinasyon (APEC) forumuna Rusya, uzakdogu Rusyasinda, Primorski Kray-Vladivostok'ta ev sahipligi yapiyor. Asya ulkeleri ve Pasifik’e komsu butun ulkeler APEC uyesidirler.Primorski Kray'da sermayenin guclendirilmesi, yabanci yatirimin o bolgeye cekilmesi temel hedeflerdir. Bu yuzden Rusya ev sahipligi icin yaklasik 10 milyar dolar harcamis ve bolgeye buyuk yatirim butcesi ayrilmistir.Herhalde Rusya Federasyonunun Avrupa Rusyasi disinda bu kadar olcekli yatirim programi olmamistir.
Benzeri yaklasim gectigimiz yillarda Kuzey Kafkasya Federal Okrug'una (Adigey, Krasnodar Kray'da anklav olarak kaldigi icin bu okrugda yer almiyor) ayrilan butceyle harekete gecti. Butce Turkiyenin yakin gecmis yillarda IMF'den istedigi yardima esdegerdi.
Rus halki maksimalist bir halktir.Sentralizasyon-Desentralizasyon dalgalarini cok radikal bir bicimde yasamistir. Sentralizasyon- milliyetcilik(natsionalizatsiya), Desentralizasyon da (korenizatsiya*) kucuk halklarin ve uzak bolgelerin merkeze karsi magduriyetine karsi cikma olarak anlasilabilir. Carlik Rusyasina karsi yapilan devrim, desentralizasyon ve/veya etnik bolgelerde korenizatsiyadir. Stalin le birlikte milliyetcilik ve merkeziyetcilik yine agirlik kazanmistir. Krushchev donemi yine korenizatsiya’ya donustur. Moskovaya karsi magduriyet giderilmis ve kucuk halklarin yaralari sarilmaya calisilmistir.Daha sonra Rus milliyetciligi tekrar ivme kazanip Gorbachov-Yeltsin doneminde Sovyetlerin dagilip Rusya federasyonunun kurulmasina kadar isi getirmistir. Sanki Sovyetler doneminde Rus milliyeti magduriyete ugramis gibi Rus halkinin “yaralari” soven sargilarla sarilmaya baslandi.
Tabi isin altinda Moskova,Petersburg burokratik elitlerinin Rusya’nin dogal kaynaklarina el koyma kaygilari yatiyordu. Kapitalizme adim,burokratik merkeziyetcilikle basladi. Sermaye, merkeziyetcilik yuzunden cogunlukla Moskovaya olmak uzere Avrupa Rusyasi'na akti. Uc bolgelerdeki sanayi ve ticaret Moskova monopolizmine teslim olmak zorundaydi. Bundan negatif olarak en cok etkilenen Uzakdogu Rusyasi ve Kafkasya'dir. Rusyanin ekonomik merkeziyetciligine gerekli olan ideolojide(Rus milliyetciligi) ve yabanci dusmanligi(ksenofobia) koruklendi. Federasyon birimlerinde secim sistemi kaldirildi ve Moskova'nin atamasina donusturuldu.
Fakat merkeziyetciligin(sentralizasyon-natsiyonalizatsiya) ekonomik ve sosyal reaksiyonlari Moskovanin basini agritmaya basladi. Moskovaya karsi cikan sadece milli bolgeler degildir.Uzakdogu Rusyasi da Moskovayla uzun sure gerginlik yasadi. Oligarsik devlet, yerel yonetimlerin secimle is basina gelmesini kabul etmek zorunda kaldi.
Bu yuzden kapitalizme adim atmis,oligarsisini olusturmus, temel zenginlikler uzerindeki paylasimini hemen hemen tamamlamis fakat kolonyalizmide elinden birakmak istemeyen Rusya, APEC ev sahipligiyle bir suru antagonist celiskiyi ve reformist potansiyeli (desentralizatsiya) icinde barindirir.
APEC forumu Rusya'nin temel dinamiklerinin catistigi bir forumdur.Sonucta yatirimin Primorski Kray’a hedeflenmesi sentralizasyon dalgasinin yerini desentralizasyona birakmak zorunda oldugunun sinyallerinden biridir.
* Koren Ruscada kok demektir.”Korenizatsiya”; otokton halkin hakkini one cikarma olarak anlasilabilir.
Bulent Jane
natpress
